Orta Dünya'nın Tüm Çağları

ARDA'NIN YARATILIÞI

"HER ÞEY SADECE KARANLIK VE BÜYÜK BİR BOÞLUK HALİNDEYDİ. BU BOÞLUÐUN İÇİNDE SADECE ERU, YANİ TEK VARLIK ILÚVATAR VARDI. ILÚVATAR'IN İLK DÜÞÜNCELERİ AİNUR'U, KUTSAL VARLIKLAR OLARAK BİLİNEN TANRILAR SOYUNU YARATTI. ILÚVATAR, YARATTIÐI TANRILARA KENDİ RUHUNDAN VE SÖNMEZ ATEÞİNDEN SONSUZ HAYAT VERDİ. ONLAR İÇİN BOÞLUKTA, SONSUZ ODALAR OLARAK BİLİNEN BİR SARAY İNÞA ETTİ. ONLAR, BURADA ÞARKI SÖYLEMEYİ ÖÐRENDİLER VE KUTSAL BİR KORO OLUÞTURDULAR. AİNUR'UN TANRISAL MÜZİÐİNDEN, BOÞLUKTA DÖNEN KÜRESEL BİR KUTSAL GÖRÜNTÜ OLUÞTU..."

ARDA, ÞARKILARLA YARATILMIÞ VE YARATILIÞINDA, KAVGA VE UYUMSUZLUK ÞARKILARI SÖYLEYEN ÞEYTANİ RUH MELKOR DAHİL, TÜM TANRISAL VARLIKLAR ROL OYNAMIÞ. AİNUR'UN MÜZİÃİ YALNIZCA BİR GÖRÜNTÜ YARATMIÞ FAKAT BİLİNEN DÜNYA, EÄ, ILÚVATAR'IN SÖNMEZ ATEÞİN GÜCÜNÜN SÖZÜ VE EMRİ İLE YARATILMIÞ. BÖYLECE İLK GÖRÜNTÜ MADDE VE GERÇEKLİK KAZANMIÞ. SONRA, BU DÜNYANIN YARADILIÞINDA DAHA ÖNEMLİ ROLLER OYNAMIÞ OLAN AINUR, BU DÜNYAYA İNMİÞ.

BU TOLKIEN'İN, ARDA ADINI VERDİÃİ DÜNYANIN YARATILIÞINI NASIL ANLATTIÐINI GÖSTERİR. BU İLGİNÇ ÃžEKİLDE UÇUCU VE MÜZİKSEL BİR DÜÞÜNCEDİR. AYNI ZAMANDA, AINUR'UN DÜNYAYA İLK KEZ VARDIÐI ZAMAN, DÜNYAYI ÞEKİLLENDİRECEK GÜCÜN KENDİLERİ OLDUÐUNU ANLAMALARI, İKİ AÞAMALI BİR YATILIÞ SÜRECİNİ GÖSTERMİÞTİR. MUZİK VE GÖRÜNTÜ, GELECEÃİ ÃžEKİLLENDİREN BASİT ANA TEMALAR OLMUÞTUR. ARDA'NIN ÞEKİLLENMESİ VE TARİHİNİN OLUÞUMU ÇOK DAHA ZOR BİR İÞTİR.

TOLKIEN, AINUR'UN BÜYÜK BÖLÜMÜNDEN, ILÚVATAR İLE BİRLİKTE SONSUZ ODALARDA KALDIKLARI İÇİN BİR DAHA BAHSETMEZ. TOLKIEN YALNIZCA DÜNYAYA İNEREK FİZİKSEL VARLIKLARA BÜRÜNEN TANRISAL RUHLARLA İLGİLİDİR. BUNLAR DOÐANIN BİLEÞENLERİ VE GÜÇLERİ HALİNE GELMİÞ VE AYNI ZAMANDA FİZİKSEL BİÇİM, KİÞİLİK, CİNSİYET VE BİRBİRLERİ İLE AKRABALIK KAZANMIÞLARDIR. ARDA'YA İNEN AINUR, İKİ SINIFA AYRILMIÞTIR: VALAR VE MAIAR - YANİ TANRILAR VE YARI-TANRILAR.

RÜZGARLARIN KRALI MANWË; YILDIZLARIN KRALİÇESİ VARDA; DENİZLERİN EFENDİSİ ULMO; AÐLAYAN NIENNA; DEMİRCİ AULË; MEYVA VEREN YAVANNA; ORMANLARIN EFENDİSİ OROMË; GENÇ VÁNA; ÖLÜLERİN BEKÇİSİ MANDOS; DOKUMACI VAIRË; RÜYALARIN EFENDİSİ LÓRIEN; İYİLEÞTİRİCİ ESTË; GÜREÞÇİ TULKAS; DANSCI NESSA; VE DAHA SONRA KARANLIK DÜÞMAN MORGOTH OLARAK ADLANDIRILACAK OLAN MELKOR

MAIAR DAHA KALABALIK OLMAKLA BİRLİKTE, TOLKIEN TARİHÇESİNDE BU ÖLÜMSÜZ VARLIKLARDAN YALNIZCA BİR KAÇININ ADI GEÇMEKTEDİR: MANWË'NİN SÖZCÜSÜ EÖNWË; VARDA'NIN NEDİMESİ ILMARË; DALGALARIN OSSË'Sİ; DURGUN DENİZLERİN UINEN'İ; SINDAR (ELF) KRALİÇESİ MELIAN; GÜNEÞ ARIEN; AY TILION; YÜZÜKLERİN EFENDİSİ SAURON; BALROGLARIN EFENDİSİ GOTHMOG; VAMPİR THURINGWETHIL; ÖRÜMCEK UNGOLIANT; KURTADAM DRAGLUIN; IRMAÐIN KIZI GOLDBERRY; IARWAIN BEN-ADAR (TOM BOMBADIL); VE BEÞ BÜYÜCÜ OLÓRIN (GANDALF), CURUNIR (SARUMAN), AIWENDIL (RADAGAST), ALATAR, PALLANDO

ANCAK DÜNYA VAROLDUKTAN VE AINUR DÜNYAYA İNDİKTEN SONRA, ARDA'DA ZAMAN BAÞLAR. ARDA TARİHİNİN BÜYÜK KISMINDA ZAMAN ÖLÇÜMÜNDE KULLANILABİLECEK GÜNEÞ VE AY HENÜZ YARATILMAMIÞ OLDUÐUNDAN, TOLKIEN VALARIAN YILLARI İLE VALARİAN ÇAÐLARINI KRONOLOJİK ÖLÇÜT OLARAK KULLANIR. TOLKIEN, HER VALARIAN YILININ 10 İNSAN YILINA VE HER VALARIAN ÇAÐININ 100 VALARIAN YILINA, YANİ 1000 İNSAN YILINA EÞİT OLDUÐUNU BELİRTMEKTEDİR. TOLKIEN'İN FARKLI YAZILARINDA ÇEÞİTLİ OLAYLAR VE TARİHLERİ KONUSUNDA BAZI ÇELİÞKİLER BULUNMAKLA BİRLİKTE, ARDA'NIN YARADILIÞINDAN, YÜZÜK SAVAÞINDAN HEMEN SONRAYA RASTLAYAN GÜNEÞİN ÜÇÜNCÜ ÇAÐININ SONUNA KADAR 37 VALARİAN ÇAÐI YANİ 37.063 ÖLÜMLÜ YILI GEÇMİÞTİR.

BU UZUN ÇAÐLARDAN İLK BİR KAÇI, YENİ GELMİÞ OLAN GÜÇLERİN ARDA'YI ÞEKİLLENDİRMESİ SÜRECİNİ OLUÞTURMUÞTUR. ARDA'NIN GERÇEK ÞEKİLLENDİRİLMESİ BAÞLADIÐINDA, AINUR'UN MÜZİÐİNDEKİ UYUMSUZLUK, ÞEYTANİ VALA MELKOR TARAFINDAN YÖNETİLEN BAZI MAIAR RUHLARI BÜYÜK BİR ANLAÞMAZLIÐA NEDEN OLMUÞTUR. İLK SAVAÞ OLARAK BİLİNEN BU ANLAÞMAZLIK SONUCU, ARDA'NIN DOÐAL SİMETRİ VE HARMONISI BOZULMUÞTUR. MELKOR SONUNDA SÜRGÜNE GÖNDERİLMİÞSE DE, ARDA'NIN DENİZLERİ İLE KARALARI YARILMIÞ VE YIRTILMIÞ VE ARDA İLK DÜÞÜNÜLDÜÃÜ GİBİ İDEAL DÜNYA OLMA OLASILIÐINI SONSUZA DEK YİTİRMİÞTİR.

QUENTA SILMARILLION İLE TOLKIEN'İN YILLIK VE KRONOLOJİLERİNİN DİÐER YAYINLARI AMBARKANTA İLE VALINOR YILLIKLARINA GÖRE, ARDA'NIN YARADILIÞI VE ÞEKİLLENDİRİLMESİNİN ARDINDAN, İLK SAVAÞTA ARDA'NIN ZARAR GÖRMESİNE KARÞIN, VALAR'IN DÜNYAYI GÜZEL DOÐAL HARİKALAR VE HARMONİ İLE DOLDURDUKLARI LAMBALARIN ÇAÐLARI OLARAK BİLİNEN DÖNEM BAÞLAR. VALARIN DÜNYAYI AYDINLATMAK IÇIN YARATTIÐI İKİ DEVASA BÜYÜLÜ LAMBA BU ÇAÐLARA İSMİNİ VERMEKTEDIR.

BU ALTIN LAMBALARI, ALTIN KASELERİ DÖKEN DEMİRCİ AULË YAPMIÞ VE RÜZGARLARIN KRALI MANWË'NİN EÃžİ YILDIZLARIN KRALİÇESİ VARDA İÇLERİNE IÞIÐI YERLEÞTİRMİÞTİR. DİÐER VALARIN BİRLİKTE ÇALIÞMASI İLE BU LAMBALAR TÜM DAÐLARDAN DAHA YÜKSEK BİRER SÜTUNUN ÜZERİNE YERLEÞTİRİLMİÞLERDİR. LAMBALARDAN BİRİ ORTA DÜNYANIN KUZEYİNDE HELCAR ADI VERİLEN İÇDENİZİN ORTASINA YERLEÞTİRİLMİÞ VE ILLUIN OLARAK ADLANDIRILMIÞTIR. DİÐER LAMBA İSE ORTA DÜNYANIN GÜNEYİNDEKİ RINGIL ADI VERİLEN İÇDENİZİN ORTASINA YERLEÞTİRİLMİÞ VE ORMAL OLARAK ADLANDIRILMIÞTIR.

LAMBALARIN ÇAÐLARINDA, ARDA'NIN TAM ORTASINDA YER ALAN BÜYÜK GÖLDEKİ ALMAREN ADASINDA, İLK VALAR KRALLIÐI KURULMUÞTUR. BU KRALLIKTA YER ALAN GÜZEL VALAR VE MAIAR SARAYLARI VE KULELERİ, GÖRÜLMEYE DEÐER YAPILARDI VE BU DÖNEMDE DÜNYA MUTLULUK VE IÞIKLA DOLMUÞTU.

ARDA'NIN İLKBAHARI OLARAK DA BILINEN DÖNEMDE, MEYVA VEREN YAVANNA, BÜYÜK ORMANLAR VE GENIÞ OTLAKLAR YARATARAK BUNLARI PEK ÇOK NARİN VE GÜZEL KARA VE SU YARATIÐI İLE DOLDURDU.

BU DÖNEMDE KURULAN TEK KRALLIK ALMAREN DEÐİLDİ. UZAK KUZEY'DE KÖTÜ MAIAR RUHLARI YENİDEN BIR ARAYA GELDİLER VE MELKOR ARDA'YA GERİ DÖNDÜ. VALAR DİNLENİRKEN, MELKOR GİZLİCE, KUZEYDE BÜYÜK BİR SURA BENZEYEN DEMİR DAÐLARI'NI YARATTI VE BUNLARIN ALTINDA KÖTÜLÜKLERİN KALESİ UTUMNO'YU KURDU. BU SIÐINAÐI KULLANARAK, SULARI VE ORMANLARI YAVAÞ YAVAÞ ZEHİRLEDİ VE VALARIN YARATTIKLARINA ZARAR VERMEYE BAÞLADI. YAVANNA'NIN GÜZEL YARATIKLARI ÞEKİL DEÐIÞTİRİP KAN İSTEYEN CANAVARLAR HALİNE GELDİLER.

SONUNDA YETERİNCE KUVVETLENDİÐİNE İNANAN MELKOR KÖTÜ ORDUSU İLE VALARA SALDIRDI. ONLARI HAZIRLIKSIZ YAKALAYARAK, BÜYÜK LAMBALARIN ÜZERİNDE DURDUÐU DEVASA SÜTUNLARI YIKTI; DAÐLAR DEVRİLDI VE LAMBALARIN ATEÃžİ DÜNYAYA YAYILDI. BU KARGAÞADA ALMAREN KRALLIÐI TAMAMEN YOKOLDU.


BU KORKUNÇ KAVGADA,, ARDA'NIN İLKBAHARI SONA ERDİ VE DÜNYA, YERİN YOKEDİCİ ATEÞLERİ, YER SARSINTILARININ YARATTIÐI KARGAÞA VE YÜKSELEN DENİZLER HARİÇ BIR KEZ DAHA KARANLIÐA GÖMÜLDÜ. DÜNYANIN TAMAMEN YOKOLMASINI ENGELLEMEK VE BU BÜYÜK KARGAÞAYI SONA ERDİRMEK İÇİN VALARIN TÜMÜNÜN GÜCÜNÜ BİR ARAYA GETİRMESİ GEREKTİ. BU KARGAÞANIN ORTASINDA MELKOR'LA SAVAÞMAK VE DAHA FAZLA YIKIMA YOL AÇMAK YERİNE VALAR, ALMAREN İLE ORTA DÜNYAYI TAMAMEN TERK ETTİLER. BATIYA GIDEREK DAHA SONRA ÖLÜMSÜZ TOPRAKLAR DİYE ADLANDIRILAN BÜYÜK KITA AMAN'A YERLEÞTİLER. BÖYLECE LAMBALARIN ÇAÐLARI, VALARIN BATIDA YENİ BİR KRALLIK KURMASI VE ORTA DÜNYANIN YIKILMIÞ TOPRAKLARINI MELKOR'UN KÖTÜ GÜÇLERİNE BIRAKMASI İLE SONA ERDİ.

AÐAÇLAR ÇAÐI

BÜYÜK LAMBALAR ILE ALMAREN KRALLIÐI YOK EDILDIKTEN SONRA VALAR, BATIDAKI AMAN KITASINA GIDEREK VALINOR YANI VALAR ÜLKESI ADINI VERDIKLERI YENI BIR KRALLIK KURDULAR. BU TOPRAKLARDA KENDILERINE YER SEÇEREK, SARAYLAR INÞA ETTILER, BAHÇELER YAPTILAR. BU ARADA VALIMAR YANI VALARIN EVI ADI VERILEN SURLARLA ÇEVRILMIÞ, ALTIN VE GÜMÜÞ KUBBE VE KULELER ILE ÇAN SESLERIYLE DOLU BIR ÞEHIR DE INÞA ETTILER.

VALIMAR'IN BATIDAKI ALTIN KAPILARI ÖNÜNDEKI YEÞIL BIR TEPEDE VALAR, IKI SIHIRLI VE BÜYÜK AÐAÇ YETIÞTIRDILER. BUNLAR DÜNYADA YETIÞEN EN BÜYÜK IKI AÐAÇTI VE ALTIN LAURELIN VE BEYAZ TELPERION OLARAK ADLANDIRILMIÞLARDI. VALARIN BÜYÜK LAMBALARI ILE NEREDEYSE EÞ BÜYÜKLÜKTE OLAN VALINOR AÐAÇLARI, ALTIN VE GÜMÜÞ RENKLI IÞIKLA PARLAMAKTAYDI. HERBIR AÐACIN ÇIÇEK AÇMA VE ÇIÇEKLERININ BITMESI DÖNGÜSÜ BIR GÜNLÜK SÜREDE MEYDANA GELMEKTEYDI VE IÞIK TÜM CANLILARA HAYAT, MUTLULUK VE BILGELIK VERMEKTEYDI.

TOLKIEN'IN VALINOR YILLIKLARINDAN ÖÐRENDIÐIMIZE GÖRE, AÐAÇLARIN ÇAÐLARI ARDA'NIN YARADILIÞINDAN BIN VALARIAN YILI SONRA, YANI 10. VALARIAN ÇAÐINDA YA DA ARDA'NIN YARADILIÞINDAN ON BIN ÖLÜMLÜ YILI SONRA BAÞLADI. YİNE AYNI BELGELERDEN AÐAÇLARIN ÇAÐLARININ YIRMI VALARIAN ÇAÐI YANI YIRMI BIN ÖLÜMLÜ YILI SÜRDÜÐÜNÜ ÖÐRENMEKTEYIZ.

FAKAT TOLKIEN'IN KRONOLOJISINDE KAFA KARIÞTIRICI BIR NOKTA BULUNMAKTADIR ÇÜNKÜ AÐAÇLARIN ÇAÐLARI YALNIZCA ÖLÜMSÜZ TOPRAKLAR IÇIN GEÇERLIDIR. ANLATILIDÐINA GÖRE, VALAR AMAN'A VARIR VARMAZ MORGOTH VE EMRINDEKILERI UZAK TUTMAK AMACIYLA PELÓRI DAÐLARI ADI VERILEN BIR DUVAR YARATMIÞLARDIR. DÜNYADAKI EN YÜKSEK DAÐLAR OLAN BU DUVAR, GERÇEKTEN DE VALINOR'U IÞGALDEN KORUMUÞ FAKAT AÐAÇLARIN IÞIÐINA GEÇIT VERMEYEREK ARDA'NIN GERI KALAN KISIMLARINI KARANLIKTA BIRAKMIÞTIR.

BU NEDENLER AÐAÇLARIN ÇAÐLARINDAN BAHSEDERKEN ASLINDA PARALEL ZAMAN SITEMLERI SÖZ KONUSU HALE GELMEKTEDIR. ÖLÜMSÜZ TOPRAKLAR AÐAÇLARIN IÞIÐINDA MUTLULUKLA DOLARKEN, ORTA DÜNYA, HER BIRI ON BIN ÖLÜMLÜ YILI SÜREN IKI DÖNEM GEÇIRMIÞTIR: KARANLIK ÇAÐLAR VE YILDIZLARIN ÇAÐLARI.

ÖLÜMSÜZ TOPRAKLARDA AÐAÇLARIN ÇAÐLARI DA IKI DÖNEME AYRILMIÞTIR. BUNLARDAN ON VALARIAN ÇAÐI YA DA 10.000 ÖLÜMLÜ YILI SÜREN ILKI, VALINOR'UN MUTLULUK ÇAÐI OLARAK BILINMEKTEDIR. BU DÖNEMDE VALAR VE MAIAR RAHATLIK IÇINDE YAÞAMIÞLAR VE SARAYLARI ILE EVLERI GITTIKÇE BÜYÜMÜÞ VE GÜZELLEÞMIÞTIR. MANWË KARTALLARI, YAVANNA ENTLERI VE AULË CÜCELERI (DWARVES) YARATMIÞTIR. GERÇEKTEN DE VALINOR DA MUTLULUK DOLU OLAN BU DÖNEMDE, PELÓRI DAÐLARININ OLUÞTURDUÐU DUVARIN DIÐER TARAFINDA KALAN ORTA DÜNYADA ISE MELKOR'UN KORKUSU VE KÖTÜLÜÐÜNÜN HÜKÜM SÜRDÜÃÜ KARANLIK ÇAÐLAR YAÞANMIÞTIR.

BUNU IZLEYEN ON VALARIAN ÇAÐI IÇIN, HEM VALINOR HEM DE ORTA DÜNYADA MEYDANA GELEN OLAYLARLA ILGILI OLARAK DAHA FAZLA BILGI BULUNMAKTADIR. KUTSANMIÞLARIN ÖÐLE-ÜZERI OLARAK BILINEN AÐAÇLARIN ÇAÐLARININ BU IKINCI DÖNEMI, ORTA DÜNYADA ISE YILDIZLARIN ÇAÐLARI OLARAK ADLANDIRILMAKTADIR. BU DÖNEMDE GÖKYÜZÜNÜN KRALIÇESI VARDA, ORTA DÜNYADA ÜZERINDEKI YILDIZLARA YENIDEN IÞIK VEREREK ELFLERIN UYANMASINI SAÐLAMIÞTIR.

YINE BU DÖNEMDE, ELFLERIN UYANDIÐI VE MELKOR'UN ELFLER ARASINA KARIÞARAK ONLARI KÖLESI HALINE GETIRMEYE, ÖLDÜRMEYE VEYA KÖTÜLÜÐE ÇEKMEYE ÇALIÞTIÐI HABERI ÖLÜMSÜZ TOPRAKLARA ULAÞTIÐINDA, VALAR BIR SAVAÞ KURULU TOPLADI. VALAR VE MAIAR, ÞIDDETLE, INTIKAM MELEKLERI GIBI ORTA DÜNYAYA GELDILER VE MELKOR'UN ORDULARINI ÖNLERINE KATTILAR.

GÜÇLERIN SAVAÞI OLARAK BILINEN OLAYDA, PEK ÇOK ÇATIÞMA VE DÜELLO YAPILDI VE VALAR UTUMNO'YU YENEREK ZALIM MELKOR'U KUYULARINDAN ÇEKIP ÇIKARDILAR. BU OLAYDAN SONRA MELKOR, VALINOR'DA TUTSAK OLARAK TUTULDU. ARDA BARIÞI OLARAK BILINEN BU DÖNEM, VALINOR'DA AÐAÇLARIN ÇAÐLARI ILE ORTA DÜNYADA YILDIZLARIN ÇAÐININ KALAN KISMININ BÜYÜK BÖLÜMÜ SÜRESINCE DEVAM ETTI.

BUNLAR ELF SOYUNUN, MELKOR'UN KÖTÜ ÖFKESINDE UZAK GEÇEN GÜZEL YILLARI IDI VE BU SEÇILMIÞ ELFLER RAHATLIK IÇINDE YAÞAYARAK GITTIKÇE GÜÇLENDILER. GÜÇLERIN SAVAÞININ ARDINDAN VALAR, ELFLERI GELEREK KENDI IÞIKLI DÜNYALARINDA YAÞAMAYA DAVET ETTILER. BU GÖÇ, VALAR'IN ÇAÐRISINA UYAN ELFLER YANI ELDAR'IN BÜYÜK YOLCULUÐU OLARAK BILINIR.

BÜYÜK YOLCULUK PEK ÇOK ELF ÞARKISININ ANA TEMASINI OLUÞTURUR ÇÜNKÜ BU YOLCULUÐU GERÇEKLEÞTIRMEK IÇIN BÜYÜK ÇABA SARFETMIÞLER VE DEÐIÞIK ZAMANLARDA ELDAR PEK ÇOK FARKLI SOY VE KABILEYE BÖLÜNMÜÞTÜR. ÖLÜMSÜZ TOPRAKLARA ULAÞARAK AÐAÇLARIN IÞIÐINCA KUTSANAN ELDAR, ÜÇ DEÐIÞIK SOYDANDIR: VANYAR, NOLDOR VE TELERI. VALAR, BU SEÇILMIÞ INSANLARA ÖLÜMSÜZ TOPRAKLARIN ELDAMAR YANI ELFLERIN EVI OLARAK BILINEN BÖLÜMÜNÜ AYIRMIÞLARDIR; BU TOPRAKLARIN GÜZELLIÐI ANLATILAGELMIÞTIR. PEK ÇOK KONAK VE KULE IÇINDE EN GÜZELLERI VANYAR'DA, NOLDOR BAÞKENTI TIRION'DA VE TELERI ÞEHIRLERI ELDAMAR KIYISINDAKI ALQUALONDË ILE TOL ERESSËA ADASINDAKI AVALLÓNË'DEYDI.

ZINCIRLENDIÐI ÇAÐLARIN ARDINDAN MELKOR, VALAR'IN ÖNÜNE ÇIKARAK YARGILANDI. DEÐIÞMIÞ GÖRÜNDÜ VE PIÞMANLIÐINI DILE GETIRDI; BUNUN ÜZERINE VALAR'IN EFENDISI MANWË, ZINCIRLERININ ÇÖZÜLMESINI EMRETTI. FAKAT VALAR KANDIRILMIÞTI. MELKOR GIZLICE, ONLARI YENILGIYE UÐRATMAYI AMAÇLIYORDU. ÖNCE ELFLER ARASINDA DÜÞMENLIK TOHUMLARI SERPTI VE SONRA BÜYÜK ÖRÜMCEK UNGOLIANT ILE BIRLIKTE SAVAÞ AÇTI.

UNGOLIANT ILE BIRLIKTE VALAR'IN AÐAÇLARINA ULAÞARAK ONLARI BÜYÜK BIR MIZRAK ILE YARALADI VE ÖRÜMCEK AÐAÇLARIN IÞIÐI VE HAYATINI EMEREK KURUYUP ÖLMELERINE NEDEN OLDU. UNGOLIANT'IN IÞIKSIZLIÐI ILE TÜM VALINOR KORKUNÇ BIR KARANLIÐA GÖMÜLDÜ VE MELKOR IKINCI BIR KEZ DÜNYANIN BÜYÜK IÞIKLARINI YOK ETTIÐI IÇIN KÖTÜLÜKLE GÜLDÜ.

YAPTIÐI BU BÜYÜK KÖTÜLÜKLE YETINMEYEN MELKOR, ELF KALESI FERMENOS'A GIDEREK YÜKSEK NOLDOR KRALINI ÖLDÜRDÜ VE SILMARILLER OLARAK BILINEN SIHIRLI MÜCEVHERLERI ÇALDI. BUNLAR, TÜM ÇAÐLARIN EN DEÐERLI MÜCEVHERLERI IDI. ELF MÜCEVHERCILIÐININ EN BÜYÜK BAÞARISINI SIMGELEDIKLERI IÇIN ONLARI YAPMIÞ OLAN NOLDOR IÇIN KUTSALDILAR. VALINOR'UN KARANLIÐA GÖMÜLMESI ILE DEÐERLERI DAHA DA ARTTI ÇÜNKÜ BU ÜÇ MÜCEVHER VALAR AÐAÇLARININ YAÞAYAN IÞIÐI ILE PARLAMAKTAYDI.

FAKAT GÜZELLIKLERINE KARÞIN SILMARILLER KORKUNÇ BIR LANET TAÞIYORDU. ONLARA SAHIP OLAN HERKESE UMUTSUZLUK VE YIKIM GETIRDILER. MELKOR ONLARI ALARAK ORTA DÜNYAYA KAÇTIÐINDA, NOLDOR KANLARI ÜZERINE BIR INTIKAM YEMINI EDEREK SILMARILLERI YARATAN FËANOR'UN LIDERLIÐINDE MELKOR'U IZLEDILER. BU, GÜNEÞIN İLK ÇAÐININ TAMAMI BOYUNCA SÜREN VE TOLKIEN'IN SILMARILLION'UNDA ANLATILAN BÜYÜK MÜCEVHERLER SAVAÞININ BAÞLANGICIYDI.

KARANLIKLAR ÇAÐI

VALİNOR İLE ÖLÜMSÜZ TOPRAKLAR AÐAÇLARIN IÞIÐI İLE YIKANIRKEN, ORTA DÜNYANIN TÜM TOPRAKLARI KARANLIÐA GÖMÜLMÜÞTÜ. BUNLAR ORTA DÜNYADA KARANLIÐIN ÇAÐLARI İDİ VE BU DÖNEMDE MELKOR DEMİR DAÐLARININ ALTINDAKİ UTUMNO'NUN CEHENNEMİ KUYULARINI DAHA DA DERİNLEÞTİRDİ. KÖTÜLÜKLE DOLU BİR GÖRKEMLE, KARA TAÞ, ATEÞ VE BUZDAN, GENİÞ KUBBELİ SALONLAR, LABİRENTİMSİ TÜNELLER VE DİPSİZ ZİNDANLARLA DOLU CEHENNEMİ YERALTI SARAYLARI YARATTI.

BURADA KARANLIÐIN EFENDİSİ DÜNYANIN TÜM KÖTÜ GÜÇLERİNİ ETRAFINA TOPLADI. BUNLARIN SAYISI SINIRSIZDI VE MELKOR YENİ VE DAHA KORKUÇ TÜRLER YARATMAKTAN HİÇ BIKMADI. ZALİM RUHLAR, HAYALETLER, CANLI HAYALETLER VE KÖTÜ ÃžEYTANLAR, UTUMNO'NUN ODALARINI DOLDURDU. KURTADAMLAR İLE VAMPİRLERİN VE SAYISIZ KANLA BESLENEN CANAVAR İLE UÇAN VE SÜRÜNEN BÖCEÐİN YUVASI OLAN BU KARANLIK KRALLIKTA DÜNYANIN TÜM YILANLARI BESLENDİ. UTUMNO'DA HER ÞEY MELKOR'UN ÞEYTANİ HİZMETKARLARINCA İDARE EDİLİYORDU; BUNLAR, ALEVDEN KIRBAÇLAR İLE KARA GÜRZLERE SAHİP BALROG ADI VERİLEN ATEÞTEN MAİAR RUHLARI İDİ. BUNLARIN EN YÜCESİ, UTUMNO'NUN YÜKSEK KOMUTANI BALROG GOTHMOG İDİ.

UTUMNO, MELKOR'UN TEK KRALLIÐI DEÐİLDİ. KARANLIÐIN ÇAÐLARININ BAÞINDA MELKOR, VALAR'A KARÞI KAZANDIÐI ZAFER İLE ALMAREN KRALLIÐI VE BÜYÜK IÞIK LAMBALARINI YOK ETMİÞ OLDUÐU İÇİN ÇOK SEVİNDİ. BUNUN ARDINDAN GÜCÜNÜ ARTTIRMAYA UÐRAÞARAK, DEMİR DAÐLARININ BATI UCUNDA İKİNCİ BİR KRALLIK KURDU. BU, ANGBAND YANİ DEMİR ZİNDAN OLARAK BİLİNEN BÜYÜK BİR CEPHANELİK VE KALE İDİ.

DAHA SONRA EN GÜÇLÜ HİZMETKARI MAİA BÜYÜCÜSÜ SAURON'U, ANGBAND'IN EFENDİSİ YAPTI. RÜZGARLARIN EFENDİSİ MANWË'NİN TANİQUETİL ADI VERİLEN KUTSAL DAÐRAN İZLEYEN GÖZÜ İLE VAHÃžİ SÜVARİ OROMË'NİN SEYREK ZİYARETLERİ DIÞINDA, VALAR'DAN SADECE ORMAN VE OTLAKLARIN KORUYUCUSU YAVANNA O GÜNLERDE ORTA DÜNYAYA GELİP GİTMEKTEYDİ. YARATMIÞ OLDUÐU TÜM BİTKİ VE HAYVANLARA, MELKOR'UN HÜKÜMDARLIÐININ KARANLIK VE KÖTÜLÜÐÜNDE YOK OLMAMALARI İÇİN YAVANNA'NIN UYKUSU OLARAK BİLİNEN KORUYUCU BİR BÜYÜ YAPTI.

BÖYLECE GENEL OLARAK KARANLIÐIN ÇAÐLARI, KARANLIÐIN ÞEYTANİ EFENDİSİ MELKOR'UN ZAFER ÇAÐLARI OLDU. IÞIK VEREN LAMBALARI YOK EDEREK MELKOR, ORTA DÜNYA'NIN MAHVOLMUÞ VE KARANLIÐA GÖMÜLMÜÞ TOPRAKLARININ ELE GEÇİRMİÞ OLDU. BURADAKİ HÜKÜMDARLIÐI ON BİN ÖLÜMLÜ YILI BOYUNCA DEVAM ETTİ.

YILDIZLAR ÇAÐI

PEK ÇOK KARANLIK ÇAÐIN ARDINDAN GÖKYÜZÜNÜN EFENDİSİ VARDA, VALAR'IN GÜMÜÞ AÐACINDAN ALDIÐI ÇİY TANELERI İLE GÖKYÜZÜNÜ KATEDEREK ORTA DÜNYA ÜZERINDE PARLAYAN YILDIZLARA YENİDEN IÞIK VERDİ; BÖYLECE YILDIZLAR KADİFE GECE İÇİNDE YENİDEN GÖZ ALICI BIR PARLAKLIÐA KAVUÞTULAR. MELKOR'UN YARATIKLARI IÞIÐA O KADAR YABANCIYDI Kİ, YILDIZ IÞIÐI HUZMELERİ KARANLIK RUHLARINI DELİP GEÇTİÐİNDE ACI İLE BAÐIRDILAR. KORKUYLA KAÇIP SAKLANDILAR.

FAKAT HER ÞEYDEN ÖNCE, YILDIZLARA YENİDEN IÞIK VERİLMESİ, ELFLERiN UYANIÞINI SİMGELEMEKTEDİR. ÇÜNKÜ ORTA DÜNYA ÜZERİNDE YILDIZLAR PARLADIÐINDA ELFLER, GÖZLERİNDE YILDIZ IÞIÐI ILE UYANDILAR VE BU SİHİRLİ IÞIÐIN İZLERİ HEP ÜSTLERINDE KALDI. UYANDIKLARI YER, OROCARNI YANI KIZIL DAÐLARIN ETEÐINDEKİ İÇ DENİZ HELCAR'IN KIYILARINDAKI CUIVIÉNEN GÖLÜ İDİ.

YILDIZLARIN ÇAÐLARI AYRICA İKİ BAÞKA KONUÞABİLEN TÜRÜN DE UYANIÞINA SAHNE OLDU: DEMİRCİ AULË TARAFINDAN YARATILAN CÜCELER (DWARVES) İLE AULË'NİN EÃžİ MEYVA VEREN YAVANNA TARADINDAN YARATILAN ENTLER. BU ARADA UTUMNO'NUN KUYULARINDA MELKOR DA İKİ IRK DAHA YARATTI. BUNLAR ORCLAR VE TROLLER İDİ VE ELİNE DÜÞEN ELF VE ENTLERDEN İÞKENCE İLE DÖNÜÞMÜÞ HAYAT BİÇİMLERIYDİLER.

SÜVARİ OROMË, EFLERİN UYANIÞINI KEÞFETTİÐİNDE VE VALAR MELKOR'UN ONLARA YAPTIÐI KÖTÜLÜKLERİ ÖÐRENDİÐİNDE, VALAR BİR SAVAÞ KURULU TOPLADI. VALAR VE MAIAR ORTA DÜNYAYA GELEREK, MELKOR'A SAVAÞ AÇTILAR.

BU ÖFKE SAVAÞINDA MELKOR'UN KÖTÜ ORDULARINI ÖLDÜRDÜLER, DEMİR DAÐLARINDAN OLUÞAN BÜYÜK DUVARI YERLEBİR ETTİLER VE UTUMNO'YU TAMAMEN YOK ETTİLER. MELKOR'UN ORTA DÜNYA ÜZERİNDEKİ HAKIMİYETİ SONA ERMİÞ OLDU. ZİNCİRLENEREK GÖTÜRÜLDÜÃÜ VALINOR'DA ÇAÐLAR BOYUNCA TUTSAK EDİLDİ.

ARDA BARIÞI OLARAK BİLİNEN BU DÖNEMDE AYNI ZAMANDA BÜYÜK YOLCULUK YANİ ELFLERİN ÖLÜMSÜZ TOPRAKLARIN KIYISINDA BULUNAN ELDAMAR'A YAPTIÐI KİTLESEL BATI GÖÇÜ GERÇEKLEÞMİÞTİR. BU DÖNEM GENEL OLARAK HEM ORTA DÜNYADAKİ HEM DE ÖLÜMSÜZ TOPRAKLARDAKİ ELFLER İÇİN MUTLULUK VE BARIÞ DOLU YILLARDI.

BÜYÜK YOLCULUÐU TAMAMLAYARAK ELDAMAR'A YERLEÞEN YÜKSEK ELFLER, TIRION, ALQUALONDË VE AVALLÓNË ADI VERİLEN MUHTEÞEM ÞEHİRLERİ İNÞA ETTİLER. FAKAT PEK ÇOK ELF DE, ORTA DÜNYA TOPRAKLARINA OLAN SEVGİ VE BAÐLILIKLARI NEDENİYLE BURADA KALMAYI TERCİH ETTİ. BUNLAR ÖLÜMLÜ TOPRAKLARDA KRALLIKLARINI KURARAK MUTLULUK VE BARIÞ İÇİNDE YAÞADILAR.

YILDIZLARIN ÇAÐLARINDA, ORTA DÜNYANIN KUZEYBATISINDA BULUNAN BELERIAND'DA BÜYÜK BİR ELF KRALLIÐI KURULMUÞTU. BUNLAR KRAL THINGOL İLE KRALIÇE MAIA MELIAN'I İZLEYEN TELERI SOYUNDAN ELFLERDİ. GRİ ELFLER VEYA SINDAR OLARAK BİLİNİYORLARDI VE KRALLIKLARI DORIATH'IN UÇSUZ BUCAKSIZ ORMANLARINDAYDI. BAÞKENTLERİ BİN MAÐARALI MENEGROTH İDİ VE KALELERİNİN MAÐARA VE GELERİLERİ, ORTA DÜNYANIN HARİKALARINDAN BİRİYDİ. MENEGROTH BIR YERALTI KAYIN AÐACI ORMANINA BENZEMEK ÜZERE DAHİYANE BİR BİÇİMDE OYULARAK İNÞA EDİLMİÞTİ. AÐAÇLAR, KUÞLAR VE HAYVANLARIN TAMAMI TAÞTAN OYULMUÞ VE BÜYÜK ODALAR GÜMÜÞ FISKİYELER İLE DOLDURULMUÞ VE KRİSTAL LAMBALAR İLE AYDINLATILMIÞTI.

SINDAR LORDLARI, BELERIAND'IN EFENDİLERİ VE YILDIZLARIN ÇAÐLARINDA ORTA DÜNYADA YAÞAYAN ELFLER İÇİNDE EN GÜÇLÜ OLANLARIYDI. MÜTTEFİKLERİ, FALAS'DAKİ DENİZ ELFLERİ, OSSIRIAND'DAKİ LAIQUENDİ (YA DA YEÞİL ELFLER) VE BELEGOST İLE MAVİ DAÐLARDAKİ NORGOD'DA YAÞAYAN CÜCELER (DWARVES) İDİ.

NOGRDO VE BELEGOST'TAKİ CÜCE (DWARF) ÜLKELERİ, YILDIZLARIN ÇAÐLARI BOYUNCA BELERIAND ELFLERİ İLE YÜRÜTTÜKLERİ TİCARET SAYESİNDE KALKINDI. TAÞ OYMA USTALARI MAVİ DAÐLARIN ALTINDA DEÐERLİ METALLER BULMAK İÇİN GENİÞ GALERİLER AÇTILAR VE MENEGRTOTH'UN GENİÞ SALON VE ODALARINI OYMAK ÜZERE ELFLER TARAFINDAN GÖREVLENDIRİLDİLER. ORTA DÜNYANIN EN USTA DEMİRCİLERİ OLARAK KABUL EDİLEN NOGROD CÜCELERİ (DWARVES), EN İYİ ÇELIKTEN KILIÇLAR VE MIZRAKLAR YAPARKEN, BELEGOST CÜCELERİ (DWARVES) İSE, ZİNCİRDEN ÖRÜLMÜÞ VE EJDERHALARA DAYANIKLI ZIRHLAR YAPIMINDA USTALAÞMIÞLARDI.

BELERIAN ELFLERININ MÜTTEFIKLERI BIR DERECEYE KADAR, DOÐUYA ERIADOR'UN GENIÞ ILK ÇAÐ ORMANLARINA KADAR DA UZANMAKTAYDI. ÇÜNKÜ BURADA YILDIZLARIN ÇAÐLARI BOYUNCA, ENTLER OLARAK BILINEN DEV AÐAÇ ÇOBANLARI IRKI, VE BELERIAND'IN SINDAR ELFLERİ İLE SILVAN ELFLERİ İLE DOSTLUK İÇİNDE YAÞIYORDU.

ERIADOR'UN ARDINDA, SİSLI (MISTY) DAÐLARDA, CÜCE (DWARF) KRALLIKLARININ EN GÖRKEMLİSİ KHAZAD-DÛM BULUNUYORDU. YILDIZLARIN ÇAÐLARINDA BU KRALLIK DA ZENGİNLEÞEREK, DAÐLARIN ALTINDAKI GALERİLERİNİ BÜYÜTTÜYSE DE, BELERIAND TARİHİ VE KADERİNDE ÖNEMLİ BİR ROL OYNAMAMIÞTIR.

ON BİN ÖLÜMLÜ YILI SÜREN YILDIZLARIN ÇAÐLARI, KEÞİF VE MERAK İLE ZAFER VE SİHİR ÇAÐLARI OLMUÞLARDIR. FAKAT TÜM BUNLAR, MELKOR'UN VALINOR'DAKİ TUTSAKLIÐI İLE BİRLİKTE SONA ERMİÞTİR. KISA SÜRELI BİR PİÞMANLIK GÖRÜNTÜSÜNÜN ARDINDAN, MELKOR ÖFKE İLE HAREKET EDEREK VALAR AÐAÇLARINI YOK ETMİÞTİR. BUNUN ARDINDAN ORTA DÜNYANIN KUZEYİNE KAÇARAK, DEMİR DAÐLARINDAKI ANGBAND KALESİNE YERLEÞMIÞTİR. ÇATIÞMALAR BELERIAND'A DOÐRU YAYILDIÐINDA ARDA BARIÞI VE BUNUNLA BİRLİKTE YILDIZLARIN ÇAÐLARI SONA ERMİÞTİR.

GÜNEÞİN BİRİNCİ ÇAÐI

TÜM TOLKIEN HİKAYELERI AÇISINDAN GÜNEÞİN ÇAÐLARI ASIL ODAK NOKTASINI OLUÞTURMAKLA BİRLİKTE, GÖKYÜZÜNDE GÜNEÞ OTUZUNCU VALARIAN ÇAÐINA YANI ARDA'NIN YARADILIÞINDAN 30.000 ÖLÜMLÜ YILI SONRASINA KADAR YÜKSELMEMEKTEDİR. FAKAT GÜNEÞ ÇAÐLARI BOYUNCA GEÇEN GÜNEÞ YILLARI SÜRESİ DE OLDUKÇA UZUNDUR. YÜZÜKLER SAVAÞI İLE ÜÇÜNCÜ ÇAÐIN SONUNA DEK, TOPLAM 7.063 ÖLÜMLÜ YILI GEÇMİÞTİR.
VALINOR YILLIKLARINDAKİ İLK KRONOLOJİLERDE TOLKIEN, ARDA'NIN YARADILIÞINDAN 29.980 ÖLÜMLÜ YILI SONRA MELKOR VE BÜYÜK ÖRÜMCEK UNGOLIANT'IN VALINOR'DA AÐAÇLARIN ÇAÐLARINA SON VEREREK AÐAÇLARIN IÞIKLARINI SONSUZA DEK YOKETTİKLERİNİ ANLATIR. FAKAT İKİ VALAR, YAVANNA VE NIENNA, AÐAÇLARIN KALINTILARINDAN PARLAK IÞIL ADINI TAÞIYAN GÜMÜÞ RENKLİ BİR ÇİÇEK İLE ATEÞ-ALTINI ANOR ADINI TAÞIYAN ALTIN RENKLİ BİR MEYVA KURTARMAYI BAÞARIRLAR. BUNLAR DEMİRCİ AULË TARAFINDAN YAPILAN TAÞIYICILARA YERLEÞTİRİLİR VE YARADILIÞIN 30.000. YILINDA BU PARLAK TAÞIYICILAR GÖÐE YERLEÞTİRİLİR. BUNLAR AY VE GÜNEÞTİR VE SONSUZA DEK ARDA TOPRAKLARINI AYDINLATACAKLARDIR.

YILDIZLARA YENİDEN IÞIK VERİLMESİNİN ELFLERİN UYANIÞINI SİMGELEMESİ GİBİ, GÜNEÞİN DOÐUÞU DA, İNSANLARIN UYANIÞINI SİMGELER. İLK GÜN IÞIÐI İNSANLARIN GÖZÜNE DEÐDİÐİNDE YENİ BİR ÇAÐA UYANDILAR. ILUVATAR, ZAMANIN BAÞLANGICINDA ÖLÜMSÜZ ELF SOYUNU YARATARAK CUIVIÉNEN GÖLÜNE SAKLADIÐI GİBİ, ÖLÜMLÜ İNSAN SOYUNU DA YARATMIÞ VE ORTA DÜNYANIN DOÐUSUNDA RÜZGAR DAÐLARININ ARDINDA BULUNAN VE HILDÓRIEN YANI İZLEYİCİLERİN ÜLKESINE GİZLEMİÞTİ.

MADDİ VE MANEVİ DAYANIKLILIK AÇISINDAN, BU YENİ İNSANLAR ELFLERE GÖRE ÇOK DAHA ZAYIFTI. ÖLÜMLÜYDÜLER VE ÖMÜRLERİ CÜCELERİNKİNDEN (DWARVES) BİLE KISAYDI. ELFLER, BU HASTALIKLI İNSANLARA ACIYARAK ONLARA ÖÐRETEBİLDİKLERİ HER ÞEYİ ÖÐRETTİLER VE BU SIRADA ASLINDA ÖLÜMLÜLÜÐÜM GİZLİ BİR GÜÇ OLDUÐUNUN FARKINA VARDILAR. ÇÜNKÜ BU YENİ SOY, DEÐİÞEN DÜNYANIN NİTELİKLERİNE ÇOK DAHA KOLAY UYUM SAÐLAYABILIYORDU VE ÇABUCAK VE BÜYÜK SAYILARDA ÖLÜMLER MEYDANA GELMESİNE RAÐMEN, ORCLAR HARİÇ TÜM SOYLARDAN ÇOK DAHA HIZLI ÜREYEBİLİYORLARDI.

GEZGİN İNSANLARIN KABİLELERI TÜM ORTA DÜNYA TOPRAKLARINI DOLAÞTI. FAKAT BUNLAR ARASINDA EN İYİ VE EN DAYANIKLILARI EDAIN, YANI BELERIAND'DAKI ELDAR KRALLIKLARINA İLK ULAÞANLARDI. GÜNEÞİN İLK ÇAÐI, NOLDOR YÜKSEK ELFLERİNİN ELDAMAR'DAN MELKOR YA DA ONLARIN TAKTIÐI İSMİ İLE MORGOTH YANI KARANLIK DÜÞMANIN KOVALAYARAK ORTA DÜNYAYA GELDİKLERİ KAHRAMANLIK ÇAÐI İDİ. MORGOTH YALNIZCA IÞIK AÐAÇLARINI YOKETMEKLE KALMAMIÞ, FORMENOS'DAKİ ELF KALESİNE SALDIRARAK NOLDOR YÜKSEK KRALINI ÖLDÜRMÜÞ VE SILMARILLER ADIYLA BİLİNEN SİHİRLİ MÜCEVHERLERİ ÇALMIÞTI. BU ÜÇ MÜCEVHER NOLDOR'UN EN ÖNEMLİ HAZİNESI İDİ VE NOLDORLAR TARAFINDAN VALAR AÐAÇLARININ IÞIÐINDAN YAPILMIÞTI. BU MÜCEVHERLERİ ELE GEÇIRME MÜCADELESI BÜYÜK MÜCEVHERLER SAVAÞINA YOL AÇTI VE TOLKIEN'E SILMARILLION'UN ANA TEMASINI SAÐLADI. BU MÜCADELE ALTI YÜZ YIL SÜRDÜ VE BU DÖNEMDE ALTI BÜYÜK SAVAÞ MAYDANA GELDİ.

GÜNEÞIN İLK ÇAÐININ BAÞLANGICINDAN YIRMI ÖLÜMLÜ YILI KADAR ÖNCE MORGOTH, IÞIK AÐAÇLARININ IÞIÐINI SÖNDÜRDÜ, SILMARILLERİ ELE GEÇİRDİ VE ANGBAND'A KAÇTI. BELERIAND SAVAÞLARI ISE, ON YIL KADAR SONRA, MORGOTH ORC GÜÇLERİNİ BELERIAND ELFLERİNİN ÜZERİNE YOLLADIÐINDA BAÞLADI. BU ORK ÇETELERİNİN YENİLEREK ANGBAND'A GERİ PÜSKÜRTÜLDÜÃÜ İLK SAVAÞ İDİ. GÜNEÞİN DOÐUÞUNDAN DÖRT ÖLÜMLÜ YILI ÖNCE İSE DAGOR-OS GILIATH YANI YILDIZLARIN ALTINDAKI SAVAÞ ADIYLA BİLİNEN İKİNCİ SAVAÞ MEYDANA GELDİ. MORGOTH'UN ORDULARI, KUZEYBATI BELERIAND'A HENÜZ ULAÞMIÞ BULUNAN NOLDOR ELFLERINE SALDIRDI. SAYILARININ DÜÞMANLARINA GÖRE ÇOK DAHA AZ OLMASINA RAÐMEN, NOLDOR ON GÜN BOYUNCA SAVAÞTILAR. SALDIRGANLARIN TAMAMINI ÖLDÜREREK ORCLARI ANGBAND'A GERİ ÇEKILMEYE ZORLADILAR.

GÜNEÞİN İLK ÇAÐININ 56 YILINDA MORGOTH, DAHA ÖNCE GÖNDERDIÐI İKİ ORDUNUN TOPLAMINDAN DAHA GÜÇLÜ BİR ORDU MEYDANA GETİREREK YOLLADI. BU ÜÇÜNCÜ SAVAÞ, DAGOR AGLAREB YANI ZAFERLE SONUÇLANAN SAVAÞ OLARAK BİLİNİR ÇÜNKÜ ELFLER MORGOTH'UN ORC ORDULARINI YENİLGİYE UÐRATMAKLA KALMAMIÞLAR, KAÇIÞ YOLLARINI KESEREK ONLARI TAMAMEN YOKETMİÞLERDİR. ZAFER O KADAR KESİNDİKİ, BUNUN ARDINDAN ELFLER DÖRT YÜZ YIL BOYUNCA ANGBAND'I KUÞATTILAR. BU DÖNEMDE ORCLAR ZAMAN ZAMAN HITHLUM'U YAÐMALADILAR VE 260 YILINDA EJDERHA GLAURUNG SALDIRMAYI DENEDIYSE DE, BU DÖNEMDE BELERIAND'DA GENEL OLARAK BARIÞ HÜKÜM SÜRDÜ. MORGOTH'UN HİZMETKARLARINDAN ÇOK AZI, DEMİR DAÐLARIN DOÐUÞUNA GEÇMEYE CESARET EDEBİLDİ. FAKAT SONUNDA MORGOTH UZUN BARIÞI SONA ERDİRDİÐİNDE, BU İÞ İÇİN ÇOK İYİ HAZIRLANMIÞTI. 455 YILINDAKİ SALDIRIDA, MORGOTH'UN ORC ORDULARI BALROGLAR İLE ATEÞ PÜSKÜRTEN EJDERHALAR ÖNDERLİÐİNDEYDİ. BU DÖRDÜNCÜ SAVAÞ, DAGOR BRAGOLLACH YANI ANI ATEÞIN SAVAÞI OLARAK BILINIR. BUNUN ARDINDAN DA, BEÞİNCİ SAVAÞ NINAETH ARNODIAD YANI SAYISIZ GÖZYAÞININ SAVAÞI MEYDANA GELMİÞTİR. BU İKİ SAVAÞ MORGOTH'UN KESIN ZAFERİ VE BELERIAND'DAKI ELF KRALLIKLARININ YOKOLUÞU ILE SONUÇLANMIÞTIR. 496 YILINDA NARGOTHROND YAÐMALANMIÞTIR. BUNDAN KISA BIR SÜRE SONRA MENEGROTH YOKEDILMİÞ VE 511 YILINDA DA SON ELF KALESI GONDOLIN DÜÞMÜÞTÜR.

NEREDEYSE YÜZ YIL BOYUNCA MORGOTH, ORTA DÜNYA ÜZERINDEKİ ZALİM HAKİMİYETİNİ SÜRDÜRMÜÞTÜR. SONUNDA VALAR VE MAIAR, KÖTÜLÜKLERİNE DAHA FAZLA İZİN VEREMEYECEKLERİNİ ANLAMIÞLAR VE 601 YILINDA ÜÇÜNCÜ VE SON KEZ KARANLIK DÜÞMANA SALDIRMIÞLARDIR; BU MÜCADELE ÖFKE SAVAÞI VE BÜYÜK SAVAÞ ADLARIYLA BİLİNMEKTEDİR. MÜCADELE O KADAR ÇETİN OLMUÞTUR Kİ, YALNIZCA ANGBAND DEÐİL, GÜZEL BELERIAND TOPRAKLARININ TAMAMI DA YOKEDİLMİÞTİR. MORGOTH TÜM CANAVAR VE ÞEYTANLARI İLE BİRLİKTE HATTA BİR ATEÞ PÜSKÜRTEN EJDERHALAR ORDUSUNU YARDIMINA ÇAÐIRDIYSA DA, YENİLEREK BOÞLUÐA ATILMAKTAN KURTULAMAMIÞTIR. BELERIAND TAMAMEN YOKOLMUÞTUR. DEMİR DAÐLARI İLE MAVİ DAÐLAR PARÇALANMIÞ, BELERIAND SULAR ALTINDA KALMIÞ VE SONUNDA TAMAMEN BATI DENIZINE GÖMÜLMÜÞTÜR. BÖYLECE GÜNEÞİN İLK ÇAÐI SONA ERMİÞTİR.

GÜNEÞİN İKİNCİ ÇAÐI

İKİNCİ ÇAÐ, NÚMENÓREANLARIN ÇAÐI İDİ. AKALLABÊTH YA DA NÚMENOR'UN ÇÖKÜÞÜNDE ANLATILDIÐI GİBİ, BUNLAR İLK ÇAÐDA EDAIN SOYUNDAN GELEN İNSANLARDI VE VALAR BUNLARA ORTA DÜNYA İLE ÖLÜMSÜZ TOPRAKLAR ARASINDAKİ GENİÞ DENİZİN ORTASINDA YERALAN YENİ YARATILMIÞ TOPRAKLARI VERMİÞTİ.

NÚMENÓREANLARA, DİÐER İNSANLARINKİNDEN DAHA UZUN BİR ÖMÜR VERİLMİÞTİ VE YÜZYILLAR BOYUNCA GÜÇLERİ VE ZENGİNLİKLERİ ARTAN BU İNSANLAR, ÖLÜMLÜ DÜNYANIN TÜM DENİZLERINE HAKİM OLDULAR. GENELLİKLE WESTERNESSE OLARAK TERCÜME EDİLEN NÚMENOR AYRICA HEDİYELER DİYARI, YILDIZLAR DİYARI VE ATLANTË OLARAK DA BİLİNİYORDU ÇÜNKÜ ASLINDA KAYIP ÜLKE ATLANTİS İLE İLGİLİ ESKİ EFSANENİN TOLKIEN TARAFINDAN YENİDEN YORUMLANIÞIYDI.

TOLKIEN'İN NÚMENOR'U, BEÞ UÇLU BİR YILDIZ BİÇİMİNDEKİ BİR ADA KRALLIÐI İDİ. EN DAR YERİ İKİ YÜZ ELLİ MİL, EN GENİÞ YERİ İSE BUNUN İKİ KATI KADARDI. YILDIZIN KOLLARINI OLUÞTURAN YARIMADALARIN HER BİRİ İLE ORTA KISMINDAN OLUÞAN ALTI BÖLGEYE AYRILMIÞTI; ORTA KISIMDA AYRICA NÚMENOR'UN EN YÜKSEK DAÐI OLAN KUTSAL MENELTARMA YA DA GÖKYÜZÜ SÜTUNU BULUNUYORDU. BU DAÐIN YAMAÇLARINDA KURULMUÞ OLAN ARMENLOS YA DA KRALLARIN ÞEHRİNDE ADINDAN DA ANLAÞILDIÐI GİBİ KRAL OTURMAKTAYDI; BU AYNI ZAMANDA ADANIN EN KALABALIK ÞEHRİYDİ. BU ÞEHRİN AÞAÐISINDA KRALİYET LİMANI RÓMENNA BULUNMAKTAYDI. DİÐER ÖNEMLİ ÃžEHİR LİMANLAR ELDALONDË İLE ANDÚNIË, BATIYA YANI ÖLÜMSÜZ TOPRAKLARA BAKIYORDU.

NÚMENOR'UN İLK KRALI EÄRENDIL'İN OÐLU VE YARI-ELF ELROND'UN KARDEÃžİ ELROS İDİ; BUNUN NEDENİ İLK ÇAÐIN SONUNDA VALAR TARAFINDAN KADERLERİNİ BELİRLEMELERİ İSTENEN YARI-ELF İKİZ KARDEÞLERDEN ELROND ELF OLMAYI SEÇERKEN, ELROS'UN ÖLÜMLÜ EDAIN'IN KRALI OLMAYI SEÇMİÞ OLMASIYDI. FAKAT YARI-ELF OLDUÐUNDAN ELROS'A BEÞ YÜZ YIL ÖMÜR VERİLMİÞ VE ELROS İKİNCI ÇAÐIN 442. YILINA DEK NÚMENOR KRALI OLARAK HÜKÜM SÜRMÜÞTÜ.

NÚMENÓREANLA ADALARINDA GİTTİKÇE ZENGİNLEÞİRKEN, İLK ÇAÐIN ÇATIÞMALARINDAN SAÐ ÇIKAN YÜKSEK ELFLER ORTA DÜNYADA KALMAYI TERCİH EDEREK, LINDON'DA HÜKÜM SÜREN SON YÜKSEK ELF KRALI GIL-GALAD'IN HÜKÜMDARLIÐI ALTINDA BİRLEÞTİLER. BELERIAND'IN YOK OLMAYAN TEK BÖLGESİNİ OLUÞTURAN LINDON, AY KÖRFEZİNİN İKİ YANINDA YER ALMAKTAYDI. YILLAR GEÇTİKÇE LINDON'UN YÜKSEK ELFLERİ DOÐUYA DOÐRU GİDEREK PEK ÇOK YENİ KRALLIK KURDULAR. SINDAR LORDALARI, BÜYÜK YEÞİL ORMANLARDAKİ SILVAN ELFLERİ ARASINDA VE ANDUIN VADİLERİNDEKİ LOTHLÓRIEN'IN ALTIN ORMANLARINDA KRALLIKLAR KURDULAR. SEKİZİNCİ YÜZYILDA CELEBRIMBOR'UN NOLDOR ELFLERI İSE, CÜCE KRALLIÐI KHAZAD-DÛM'UN HEMEN BATISINDA BULUNAN EREGION'DA BIR ELF KUYUMCULARI KRALLIÐI KURDULAR. FAKAT BU DÖNEMDE GÜÇLENEN VE ZENGİNLEÞENLER YALNIZCA ELFLER VE CÜCELER DEÐİLDİ: BÜYÜCÜ SAURON DA ÖLÜMLÜ DÜNYADA KALARAK ORTA DÜNYANIN KARANLIK EFENDİSİ OLARAK MELKOR'UN TAHTINA ÇIKMAK İÇİN ÇALIÞMAKTAYDI.

1000 YILINDA SAURON GIZLICE MORDOR'DAKI KÖTÜLÜK ÜLKESİNİ KURMAYA BAÞLADI; BU AMAÇLA DOÐU VE GÜNEYDEKİ BARBAR İNSAN GRUPLARINI KÖLESİ HALİNE GETİRDİ VE ORCLAR İLE DİÐER KÖTÜ YARATIKLARI KRALLIÐINDA TOPLADI. AYNI ZAMANDA BARAD-DÛR ADIYLA BİLİNEN KARANLIK KULESİNİ İNÞA ETMEYE DE BAÞLADI. ANNATAR YA DA HEDİYELER VEREN İSİMLİ İYİ BİR KİMLİÐE BÜRÜNEREK BİLGELİÐI VE GÜCÜ İLE ELFLERİ BAÞTAN ÇIKARMAYA ÇALIÞTI. BU OYUNA ALDANANLAR YALNIZCA CELEBRIMBOR İLE EREGİONLU ELF KUYUMCULAR OLDU. SİHİR VE METALÜRJİ GÜÇLERİNİ BİR ARAYA GETİREN SAURON İLE ELF KUYUMCULAR PEK ÇOK OLAÐANÜSTÜ ESER YARATTILAR. 1500 YILINDA BECERLİLERİNİN DORUÐUNA ERİÞEREK, SAURON'UN DİREKTİFLERİ ALTINDA GÜÇ YÜZÜKLERİNİ YAPMAYA BAÞLADILAR. 1600 YILINDA YÜZÜKLER TAMAMLANDI; ELFLERE IHANET EDEN SAURON, MORDOR'A DÖNEREK BARAD-DÛR ADIYLA BİLİNEN KARANLIK KULESİNİ TAMAMLADI VE TEK YÜZÜÃÜ YAPARAK, YÜZÜKLERİN EFENDİSİ HALİNE GELDI.

ELF KUYUMCULARI KANDIRILARAK, SAURON'UN HERÞEYİN ÜSTÜNDE GÜCE SAHİP YÜZÜKLERİN EFENDİSİ HALİNE GELMESİNE YARDIM ETMİÞ OLDUKLARINI ANLAYINCA HAREKETE GEÇTİLER VE 1693 İLE 1701 YILLARI ARASINDA ELFLER İLE SAURON ARASINDA KANLI BIR SAVAÞ YAPILDI. BU ÇATIÞMALARDA SAURON CELEBRIMBOR'U ÖLDÜRDÜ, ELF KUYUMCULARININ ÞEHRİ İLE EREGION'U YOKETTİ VE NEREDEYSE EREIDOR'UN TAMAMINA ZARAR VERDİ. KHAZAD-DÛM'DA YAÞAYAN CÜCELER, ÇATIÞMALARA KATILMAYARAK ÜLKELERİNİ KAPISINI DÜNYAYA KAPATTILAR. BU OLAYIN ARDINDAN KHAZAD-DÛM, MORIA YANI KARANLIK YARIK ADIYLA ANILIR HALE GELDİ. BU KORKUNÇ SAVAÞTA, EREGION'DA YAÞAYAN ELFLERİN HEMEN HEPSİ ÖLDÜ; GERİYE ÇOK AZ SAYIDA ELF KALDI. BUNLAR YARI-ELF ELROND ÖNDERLİÐİNDE SİSLİ DAÐLARIN (MISTY MOUNTAINS) ETEKLERINE GELEREK IMLARDIS KOLONISINI YA DA DAHA SONRA İNSANLAR TARAFINDAN VERİLECEK OLAN ADIYLA RIVENDELL'I KURDULAR.

CELEBRIMBOR'A KARÞI KAZANDIÐI ZAFERİN ARDINDAN SAURON GÜÇLERİNİ BİR ARATA TOPLAYARAK, LINDON'DA BULUNAN GIL-GALAD'A SALDIRDI. SON ANDA ELF SAFLARINA KATILAN GÜÇLÜ NÚMENÓREAN DONANMASI SAYESİNDE OLUÞAN KUVVETLİ ORDU, SAURON'UN BİRLİKLERİNİ EZDİ VE SAURON MORDOR'A KAÇMAK ZORUNDA KALDI.

BUNU İZLEYEN BIN YIL BOYUNCA SAURON ELFLERE KARÞI HİÇ BİR HAREKETTE BULUNMADI VE BARBAR DOÐULU VE HARADRIM KABİLELERİ İLE İLİÞKİYE GEÇEREK KARANLIK GÖLGESİNİ ONLARIN DÜNYASINA DOÐRU GENİÞLETTİ. BU INSANLARIN VAHÃžİ KRALLARINA, ÖLÜMLÜ İNSANLAR İÇİN YAPILMIÞ OLAN DOKUZ YÜZÜÃÜ DAÐITTI. YİRMİ ÜÇÜNCÜ YÜZYILA GELİNDİÐİNDE BU KRALLAR, SAURON'UN EN ÖNEMLİ KÖTÜ HİZMETKARLARI NAZGÛL YA DA İNSANLAR TARAFINDAN VERİLEN İSİMLERİ İLE YÜZÜK-RUHKARU HALİNE GELDİLER. BU ARADA NÚMENÓREANLAR, DÜNYANIN EN GÜÇLÜ DENİZ KUVVETİ HALİNE GELDİLER. ORTA DÜNYA SAHİLLERİNDE PEK ÇOK KOLONİ OLUÞTURARAK, UMBAR VE PELAGIR ADLARIYLA BİLİNEN LİMAN-KALELERINI KURDULAR SONUNDA NÚMENÓREANLAR'IN DENİZ İMPARATORLUÐU İLE MORDOR'UN KARA İMPARATORLUÐU KARÞI KARÞIYA GELDİ.

3261 YILINDA NÚMENÓREANLAR BÜYÜK BİR KUVVETLE UMBAR'A ÇIKARAK, MORDOR ÜZERİNE YÜRÜDÜLER. GÜÇLERİNİN KENDİSİNİNKİNDEN FAZLA OLDUÐUNU GÖREN SAURON, ONLARI YENEMEYECEÐİNİ VE HATTA ONLARA KARÞI SAVAÞAMAYACAÐINI ANLADI. YİNE DE, YÜZÜKLERİN EFENDİSİ MORDOR'DAKİ KARANLIK KULESİNDEN İNEREK ONLARA TESLİM OLDUÐUNDA, DÜNYANIN İNSANLARI BÜYÜK BİR ÞAÞKINLIÐA UÐRADILAR. NÚMENÓREANLAR SAURON'U ZİNCİRE VURARAK ONU KENDI ÜLKELERİNE GÖTÜRDÜLER VE EN GÜVENLİ ZİNDANLARINA HAPSETTİLER. FAKAT ASKERİ GÜÇLE YAPAMADIKLARINI SAURON, KANDIRMA VE GÖZ BOYAMA YÖNTEMİYLE GERÇEKLEÞTİRDİ. GURURLU NÚMENÓREAN KRALLARINA KÖTÜ TELKİNLERDE BULUNARAK ONLARI YOLDAN ÇIKARDI VE VALAR'A KARÞI PLANLAR YAPMALARINA NEDEN OLDU. TELKİNLERI O KADAR GÜÇLÜYDÜKİ, NÚMENÓREANLAR BİLİNEN EN BÜYÜK DONANMAYI KURARAK ARDA'NIN GÜÇLERİ İLE SAVAÞMAK ÜZERE BATIYA DOÐRU YELKEN AÇTILAR. BU YAPTIKLARI NEDENİYLE ILÚVATAR, GÜZEL NÚMENOR ADASINI YOKETTİ. DAÐLAR VE ÞEHİRLER ÇÖKTÜ, DENİZ ÖFKEYLE KABARDI VE NÚMENOR SU DOLU BİR BOÞLUÐA DÜÞTÜ.

BU SIRADA TÜM DÜNYA DEÐİÞİKLİÐE UÐRADI. ÖLÜMSÜZ TOPRAKLAR DÜNYA KÜRELERİNİN DIÞINA YERLEÞTİRİLDİ VE İKİ DÜNYANIN KÜRELERİ ARASINDAKİ DÜZ YOLU ELF GEMİLERİYLE AÞAN SEÇİLMİÞLER DIÞINDAKİLER İÇİN SONSUZA DEK ERİÞILMEZ HALE GELDİ. BU EFSANELERDEN BİLDIÐİMİZ ATLANTIS ÇAÐININ SONUYDU VE DÜNYA BÜYÜK DEÐIÞİKLİKLERE UÐRADI. SARAN DENİZ İLE SINIRLANAN VE HAVA VE ETER KÜRELERİ İLE SARILMIÞ BULUNAN DÜZ DÜNYA, BİLDİÐİMİZ KÜRESEL GEZEGEN HALINI ALDI.

FAKAT İKİNCİ ÇAÐ 3319 YILINDA NÚMENOR'UN BATIÞI İLE BİTMEDİÃİ GİBİ, NÚMENÓREANLAR MİRASI DA TAMAMEN YOKOLMADI. BU DÖNEMİN HİKAYELERİNDE ANLATILDIÐI ÜZERE, NÚMENÓREANLARIN ARASINDA ANDÚNIË PRENSLERİNİN ÖNDERLİK ETTİÐİ, KENDİLERİNİ İNANÇLILAR OLARAK ADLANDIRAN VE VALAR VE ELDAR İLE ÇATIÞMAYI REDDEDEN İNSANLAR DA BULUNUYORDU. DEÐİÞİKLİKLERİN MEYDANA GELİDİÃİ SIRADA BUNLAR, UZUN ELENDIL'İN ÖNDERLİÐİNDE DOKUZ GEMİ İLE DOÐUYA ORTA DÜNYA KIYILARINA DOÐRU YOLA ÇIKMIÞLARDI. GERIYE KALAN İNANÇLİ NÚMENÓREANLARDAN OLUÞAN BU İNSANLAR, ORTA DÜNYADA ARNOR VE GONDOR KRALLIKLARINI KURACAK OLAN DÚNEDAIN İDİ.

FAKAT ÇATIÞMALAR HEMEN TEKRAR BAÞLADI, ÇÜNKÜ TEK YÜZÜÐÜN GÜCÜNÜ KULLANAN SAURON DA NÚMENOR'UN BATIÞINDAN KURTULARAK MORDOR'A DÖNDÜ VE ORTA DÜNYADAKİ TÜM ELF VE DÚNEDAIN KRALLIKLARINI YOKETMEK İÇİN ÇALIÞMAYA BAÞLADI.

BUNA KARÞI, ELFLER VE İNSANLARIN SON BİRLİÃİ OLUÞTURULARAK, SAURON'UN ORDUSU DAGORLAD SAVAÞINDA YENİLGİYE UÐRATILDI. MORDOR'A GIREN BİRLİK, SAURON'U YENİLGİYE UÐRATANA DEK YEDİ UZUN YIL BOYUNCA KARANLIK KULEYİ KUÞATTI. SON ÇATIÞMADA, DÚNEDAIN KRALI ISILDUR SAURON'UN ELİNDEN TEK YÜZÜÃÜ KESİP ALANA DEK, DÚNEDAIN YÜKSEK KRALI ELENDIL İLE OÐLU ANÁRION VE ORTA DÜNYADAKİ ELDAR'IN SON YÜKSEK KRALI GIL-GALAD ÖLDÜ. MORDOR'UN ELE GEÇİRİLİÞİ, KARANLIK KULENİN YIKILIÞI, YÜZÜK-RUHLARININ SÜRÜLÜÃžÜ VE SAURON'UN YENİLGİSİ İLE 3441 YILINDA İKİNCİ ÇAÐ SONA ERDİ

GÜNEÞİN ÜÇÜNCÜ ÇAÐI


TOLKIEN TARİHİNDE GÜNEÞİN ÜÇÜNCÜ ÇAÐI İLE İLGİLİ EN ÖNEMLİ İKİ KONU, GONDOR VE ARNOR KRALLIKLARININ VARLIKLARINI SÜRDÜREBİLMİÞ OLMASI VE YÜZÜKLERİN EFENDİSİ SAURON'UN TEK YÜZÜÐÜNÜN KADERİDİR.

İKİNCİ ÇAÐIN SONUNDA YÜZÜKLERİN EFENDİSİ SAURON YENİLGİYE UÐRATILDIÐINDA, PARMAÐINDAN TEK YÜZÜÃÜ KESİP ALAN BİRLEÞİK GONDOR VE ARNOR KRALLIKLARININ YÜKSEK KRALI ISILDUR İDİ.

O DÖNEMDE BU, DOÐRU BİR HAREKET VE KARANLIKLARIN EFENDİSİNİN GÜCÜNÜ ORTADAN KALDIRMANIN TEK YOLU OLARAK GÖRÜLMÜÞTÜ; FAKAT, ISILDUR TEK YÜZÜÃÜ ELE GEÇİRDİÐİNDE, YÜZÜÐÜN KÖTÜ GÜCÜNDEN ETKİLENDİ. GÜÇLÜ VE ONURLU OLMASINA RAÐMEN GÜCE YENİK DÜÞTÜ.

ISILDUR O SIRADA YÜZÜÐÜN ATEÞLERİNDE YAPILMIÞ OLDUÐU VE YİNE YALNIZCA ATEÞLERİNDE YOKEDİLEBİLECEÃİ KIYAMET DAÐININ (MOUNT DOOM) VOLKANİK YAMAÇLARINDA BULUNMASINA RAÐMEN, YÜZÜÃÜ YOKETMEDİ. ISILDUR BU KÖTÜLÜK ÇAÐRISINA YENİK DÜÞEREK, TEK YÜZÜÃÜ SAHİPLENDİ VE BÖYLECE LANETİNDEN ETKİLENMİÞ OLDU. ÜÇÜNCÜ ÇAÐIN 2. YILINDA ISILDUR VE ÜÇ BÜYÜK OÐLU ANDUIN VADİLERİNDEN KUZEYE DOÐRU GİDERLERKEN, BİR ORC ÇETESİ TARAFINDAN TUZAÐA DÜÞÜRÜLDÜLER.

GLADDEN OTLAKLARI SAVAÞI ADI VERİLEN BU ÇATIÞMADA ISILDUR İLE ÜÇ OÐLU ÖLDÜRÜLDÜ VE TEK YÜZÜK ANDUIN IRMAÐININ SULARINDA KAYBOLDU. GLADDEN OTLAKLARINDA BAÞLAYAN OLAYLARIN DOÐURDUÐU KÖTÜ SONUÇLARIN ÜSTESİNDEN GELİNMESİ 3000 YIL SÜRDÜ. TEK YÜZÜÐÜN KAYBOLUÞU, YÜZÜK BULUNUP YOKEDİLENE KADAR SAURON'UN KÖTÜLÜK DOLU RUHUNUN HUZURA KAVUÞAMAYACAÐI ANLAMINA GELİYORDU; BU ARADA DÚNEDAIN BIRLEÞİK KRALLIÐININ YÜKSEK KRALININ ÖLÜMÜ İSE ÜLKENİN ARNOR VE GONDOR OLARAK İKİ AYRI KRALLIÐA BÖLÜNMESİNE YOL AÇTI.

SONUÇTA, ISILDUR BU KÖTÜLÜK ÇAÐRISINA YENİK DÜÞTÜÃÜ İÇİN, YÜZÜÐÜN LANETİ TÜM DÚNEDAIN HALKI ÜZERİNDE ETKİ KAZANDI. YÜZÜÐÜN LANETİ, ÜÇÜNCÜ ÇAÐIN TAMAMINI SARDI, ÇÜNKÜ TEK YÜZÜK YOKEDİLENE DEK BİRLEÞİK KRALLIÐIN GÜCÜNÜ YENİDEN KAZANARAK BİRLEÞMESİ VE TÜM DÚNEDAIN HALKINCA TANITAN (YÜZÜÐÜN GÜCÜNE KANMAYACAK) TEK BİR VELİAHTIN ORTAYA ÇIKMASI MÜMKÜN DEÐİLDİ. ANCAK YÜZÜK YOKEDİLDİÐİNDE YENİ BİR YÜKSEK KRAL DÚNEDAIN'IN BİRLEÞİK KRALLIÐINI YÖNETEBİLECEKTİ.

SINIRLARINDA SÜREKLİ ÇATIÞMALAR OLMASINA VE BEÞİNCİ VE ALTINCI YÜZYILLARDA GERÇEKLEÞEN DOÐULU İSTİLALARINA RAÐMEN GONDOR'UN GÜNEY KRALLIÐI YİNE DE, ÜÇÜNCÜ ÇAÐIN İLK BİNYILINDA GÜÇLENMEYE DEVAM ETTİ. DOKUZUNCU YÜZYILA GELİNDİÐİNDE GONDOR, GÜÇLÜ ORDUSUNA EK OLARAK BİR DE BÜYÜK DONANMA KURMAYI BAÞARMIÞTI. ONBİRİNCİ YÜZYILDA GONDOR GÜCÜNÜN DORUÐUNA ERİÞTİ; DOÐULULAR RHÛN DENİZİNİN ARDINA DEK ÇEKİLMEYE ZORLANDI, UMBAR BİR GONDOR KALESİ HALİNE GETİRİLDİ VE HARAD HALKI BOYUNDURLUÐU ALINDI.

KUZEY KRALLIÐI ANDOR HİÇ BİR ZAMAN SINIRLARINI ERIADOR DIÞINA DEK GENİÞLETEMEDİYSE DE, HALKI DOKUZUNCU YÜZYILA KADAR REFAH İÇİNDE YAÞAMAYA DEVAM ETTİ. BU DÖNEMDE MEYDANA GELEN İÇ ÇATIÞMALAR, KRALLIÐIN ÜÇ BAÐIMSIZ BÖLGEYE AYRILMASINA NEDEN OLDU VE BUNLAR BİR SÜRE SONRA ARALARINDA ANLAÞMAZLIÐA DÜÞTÜLER.

ONIKINCI YÜZYILA GELİNDİÐİNDE SAURON'UN RUHU, ALEVLERLE TAÇLANDIRILMIÞ KÖTÜLÜK DOLU TEK BİR GÖZ BİÇİMİNİ ALARAK GİZLİCE ORTA DÜNYAYA DÖNEREK, KARANLIK ORMANIN GÜNEYİNDEKİ DOL GULDUR KALESİNE SIÐINMIÞTI. BU DÖNEMDEN İTİBAREN KARANLIÐIN GÜÇLERİ ORTA DÜNYA TOPRAKLARINDA SÜREKLİ OLARAK BÜYÜDÜ.

ONÜÇÜNCÜ YÜZYILDAN İTİBAREN ARNOR, DOÐAL FELAKETLER VE İÇ ANLAÞMAZLIKLAR NEDENİYLE SÜREKLİ OLARAK GÜÇ KAYBETMEYE BAÞLADI. FAKAT ARNOR'UN ASIL LANETİ, SAURON'UN BAÞ HİZMETKARI, ANGMAR'IN CADI KRALI ÜNVANINI ALAN VE ARNOR KRALLARI İLE BEÞ YÜZ YILDAN UZUN BİR SÜRE SAVAÞAN YÜZÜK RUHLARININ EFENDİSİ İDİ. SONUNDA 1974 YILINDA CADI KRAL, SON ARNOR KALESİ FORNOST'U ELE GEÇİRDİ VE ARNOR KRALLIÐI DA BÖYLECE ORTADAN KALKMIÞ OLDU. ARNOR'UN YIRMİÜÇÜNCÜ KRALININ ÖLÜMÜN ARDINDAN KRALİYET SOYU, DÚNEDAIN KABİLE ÞEFLERİNCE SÜRDÜRÜLDÜ.

GÜNEY KRALLIÐI GONDOR'UN ÜÇÜNCÜ ÇAÐIN İKİNCİ BİNYILI İÇİNDEKİ ÇÖKÜÃžÜ İSE, ÜÇ BÜYÜK LANETLE İLİÞKİLENDİRİLMEKTEDİR. BUNLARIN İLKİ, ONBEÞİNCİ YÜZYILDA MEYDANA GELEN AKRABA SAVAÞLARIDIR. KANLI BİR İÇ SAVAÞ OLAN BU OLAY, BİNLERCE KİÞİNİN ÖLÜMÜ, PEK ÇOK ÞEHRİN YOKEDİLMESİ, GONDOR DONANMASININ ÇOÐUNUN ORTADAN KALDIRILMASI VE UMBAR İLE HARAD ÜZERİNDEKİ EGEMENLİÐİNİN SONA ERMESİ İLE SONUÇLANMIÞTIR.

İKİNCİ LANET İSE, 1636 YILINDA SAURON'UN ANDOR VE GONDOR ÜZERINE YOLLADIÐI BÜYÜK SALGINDIR. DÚNEDAIN, BU KÖTÜLÜKTEN HİÇ BİR ZAMAN TAM OLARAK KURTULAMAMIÞTIR ÇÜNKÜ HALKIN BÜYÜK BÖLÜMÜNÜN ÖLÜMÜ ÜLKENİN BAZI KESİMLERİNİN SONSUZA DEK TERKEDİLMESINE NEDEN OLMUÞTUR. ÜÇÜNCÜ LANET İSE, ONDOKUZUNCU VE YİRMİNCİ YÜZYILLARDA GERÇEKLEÞEN ARABA SÜRÜCÜLER İSTİLALARIDIR. İYİ SİLAHLANMIÞ BİR DOÐULU HALKLAR KONFEDERASYONU TARAFINDAN DÜZENLENEN BU SALDIRILAR, NEREDEYSE YÜZ YIL BOYUNCA DEVAM ETMİÞTİR. DOÐULULAR SONUNDA GERİ PÜSKÜRTÜLEREK YENİLGİYE UÐRATILMIÞLARSA DA, GONDOR'UN ZATEN AZALMAKTA OLAN GÜCÜNÜ KRİTİK BİR BİÇİMDE AZALTMIÞLARDIR.

BUNLARIN ARDINDAN 2000 YILINDA, KUZEY KRALLIÐI ARNOR'U YOKEDEN CADI KRAL BU KEZ MORDOR'DA ORTAYA ÇIKMIÞTIR. KORKUNÇ BİRLİKLERİ İLE DOÐRUDAN GONDOR'A SALDIRARAK, MINAS ITHIL KULESİNİ ELE GEÇİRMİÞ VE ADINI MINAS MORGUL OLARAK DEÐİÞTİRMİÞTİR. 2050 YILINDA CADI KRAL, GONDOR'UN OTUZBİRİNCİ VE SON KRALINI ÖLDÜRMÜÞTÜR. BU DÖNEMDEN İTİBAREN GONDOR VELIAHTSIZ KALMIÞ VE VEKİL KRALLAR TARAFINDAN YÖNETİLMIÞTIR. KISACASI, ARNOR'UN KRALI TOPRAKSIZ, GONDOR'UN TOPRAKLARI İSE KRALSIZ KALMIÞTIR. DAHASI DÚNEDAIN İLE BAÐDAÞIKLARINA KARÞI SAURON'UN KÖTÜLÜÐÜNDEN ESİNLENEN DOÐULULAR, BALCLOTHLAR, GÜNEYLİLER, SİYAH NÚMENÓREANLAR, KORSANLAR, ESMER İNSANLAR VE TEPE İNSANLARININ İSTİLA İLE SALDIRILARI DA SÜRMEKTEYDİ. BÜTÜN BUNLARA EK OLARAK, BALROGLAR UYANMIÞ, EJDERHALAR YENİDEN GÜÇLENMİÞ, KURT VE WARG SALDIRILARI BAÞLAMIÞ VE URUK-HAI'NIN YENİ KÖTÜ TÜRLERİ OLAN OLOG-HAI İLE YARI-ORCLAR ORTAYA ÇIKMIÞTI. BÜTÜN BU CANAVARLAR, SAYILARI GİTTİKÇE KALABALIKLAÞAN SAURON'UN KUMANDASINDAKİ ORC VE TROLL ORDULARINA KATILMAKTAYDI.

BUNU İZLEYEN BINYIL BOYUNCA, SAURON'UN GÜCÜ ARTARKEN DÚNEDAIN'IN GÜCÜ AZALDI. ÜÇÜNCÜ ÇAÐIN TÜM OLAYLARI, 3019 YILINDA BAÞLAYAN YÜZÜK SAVAÞINDA, YÜZÜK EFENDİSİ SAURON DÚNEDAIN'DEN GERİYE KALANLARI YOKETMEK VE ORTA DÜNYA TOPRAKLARININ TAMAMINA HÜKMETMEK IÇIN BÜYÜ VE ASKERİ GÜÇLERİ ÜZERINE BİR KUMAR OYNADIÐINDA BIR ARAYA GELDİ. J.R.R. TOLKIEN'IN BAÞYAPITI ÜÇ CİLTLİK BİR EPİK ESİR OLAN YÜZÜKLERİN EFENDİSİ'NİN SAHNESİNİ OLUÞTURAN DÖNEM DE BUDUR.

ÜÇ BIN YILLIK TARİHİN TÜM AÐIRLIÐININ, ÜÇLEMENİN KONUSUNU OLUÞTURAN 3018 VE 3019 YILLARINA NASIL ODAKLANDIÐINI İZLEMEK ÇOK İLGİ ÇEKİCİDİR. YÜZÜK ARAYIÞI VE SAVAÞINI OLUÞTURAN OLAYLAR BÜYÜK TARİHİ ÖNEM TAÞIMAKTADIR ÇÜNKÜ OKUYUCU, ESAS KARAKTERLERİN HER HAREKETİNİN TÜM ÇAÐIN SONUNU NASIL ETKİLEDIÐİNİN FARKINA VARMAKTADIR.

ÜÇÜNCÜ ÇAÐ, TEK YÜZÜÐÜN YOKEDİLİÃžİ İLE SONA ERER: SAURON'UN KÖTÜ İMPARATORLUÐU YIKILIR, DİÐER GÜÇ YÜZÜKLERI HUZURA KAVUÞUR VE İKİ KRALLIÐIN TAHTININ SON TANINMIÞ VARİSİ YENİDEN BİRLEÞEN DÚNEDAIN KRALLIÐININ YÜKSEK KRALI OLARAK TAÇ GİYER. BU OLAYLAR DİZİSİ YALNIZCA ROMANIN DEÐİL ÜÇÜNCÜ ÇAÐIN DA SONUNU BELİRLER. GERÇEKTEN DE, ARDA'NIN 37.063 YILININ ÇATIÞMALARININ SONUÇLANDIÐI DUYGUSU HAKİMDİR.

YÜZÜK SAVAÞININ BİTİÃžİ İLE ORTA DÜNYA YENİDEN BARIÞ VE REFAHA KAVUÞUR. FAKAT AYNI ZAMANDA BÜYÜK ELF GÜÇLERİNDEN GERİYE KALANLARIN DA ÖLÜMLÜ TOPRAKLARI TERK ETMESI KARARLAÞTIRILMIÞTIR. BU İYİ VE YÜCE KİÞİLERDEN GERİYE KALANLAR İLE YÜZÜK KARDEÞLİÐİNİN BİR KAÇ SEÇİLMİÞ ÜYESİ, DÜZ YOL ÜZERİNDE SEYAHAT EDEN ELF GEMİLERİNE BİNEREK BATIDAKI ÖLÜMSÜZ TOPRAKLARA DOÐRU YOLA ÇIKARLAR.

BÖYLECE ÜÇÜNCÜ ÇAÐ BİTER VE İNSANLARIN HÜKÜMDARLIK ÇAÐI OLARAK BİLİNEN DÖRDÜNCÜ ÇAÐIN BAÞLAR; BU ÇAÐDA ELF ETKILERINDEN GERİYE KALANLAR TAMAMEN YOKOLUR VE BU BÜYÜK GÜÇLER BİZİM ALGILAYIÞIMIZIN DIÞINA ÇIKAR.

BUNUN ARDINDAN ÖLÜMSÜZ TOPRAKLAR, İNSANLARIN VAROLDUÐU KÜRELERİN DIÞINA ÇIKARAK TANRILAR İLE ELFLERİ DE BERABERLERİNDE BİZİM ANLAYIÞIMIZIN DIÞINA GÖTÜRÜRLER; BÖYLECE ÞÜPHESIZ, DÜNYA FİZİKSEL AÇIDAN BUGÜNKÜ ZAMAN VE MEKAN ANLAYIÞIMIZA UYGUN HALE GELİR VE YERKÜRE GÜNEÞİN ETRAFINDA DÖNMEYE BAÞLAR.